Samen met Kati Piri en Henk Nijboer, mijn collega's van de PvdA, ging ik afgelopen maandag langs om te praten met al die hulpverleners die keihard werken en om te zien hoe het nu gaat. Vorige week vrijdag presenteerde het Kabinet een asielplan en greep de Gezondheidsinspectie in en eiste dat het veld werd leeg gemaakt. De afgelopen nachten sliepen er maar enkele mensen. Maar een echte oplossing is er niet. Mensen worden ’s nachts in bussen ergens heen gebracht om te slapen, maar liggen vervolgens nog steeds de hele dag op de grond voor de hekken van Ter Apel. De wc’s zijn zo vies dat mensen maar poepen op een randje groen langs een sloot een paar meter van waar iedereen de hele dag ligt en wacht. Geen douches. Maar vooral geen duidelijkheid. Iedereen is angstig. Een jongen die al een paar jaar als vluchteling in Nederland woont, zocht zijn oma die net was aangekomen. Maar waar? Ik sprak een groep jonge LHBTIQ+'ers, die iedere nacht bang zijn dat ze worden aangevallen. Twee kleine meisjes met paardenstaartjes met een vader op zoek naar een rustig plekje om even bij te komen. Hoe lang nog daar wachten? Waar slaap je vannacht? Waar is eten? “Anarchie en het recht van de sterkste,’’ zo beschreef een hulpverlener het.

De puinhoop en schrijnende situaties zijn de afgelopen dagen veel in het nieuws geweest, maar het speelt eigenlijk al maanden. Het begon met tien mensen buiten de poort van Ter Apel, toen werden het er 50, 100 en afgelopen week ging het om 700 mensen per nacht. Rechtse partijen riepen op tot een ‘asielstop’, want er was immers een gigantische toestroom. Alleen dat is helemaal niet waar. Er komen veel minder mensen dan in 2015 - tijdens de Syrië oorlog - en toen sliepen er ook geen mensen op straat.

De reden dat het nu zo mis gaat? Omdat in de afgelopen jaren er keer op keer is bezuinigd op de opvang. Locaties zijn gesloten. En toen vorige zomer de experts en het COA waarschuwde dat er weer veel meer mensen op de vlucht zouden slaan besloot het kabinet zelfs nog een bezuiniging van €128 miljoen door te voeren. Als GroenLinks diende we een amendement in om dit te voorkomen, maar dat werd met een ruime rechtse meerderheid verworpen.

De chaos in Ter Apel en in de rest van de asielopvang is een gecreëerde chaos. Veroorzaakt door jarenlang bezuinigen door rechts kabinetten uit angst voor een 'aanzuigende werking’. Een kei- en keiharde politieke keuze uit politiek opportunisme. Meedeinen op de golven van extreemrechts.

En nu weer: eindelijk ligt er een plan vanuit het kabinet voor meer opvang. Positief dus. Maar de VVD heeft zo hard meehuild over een asielstop, dat ze wel wat binnen moesten halen. En dus wordt nu het recht van vluchtelingen om hun familie naar Nederland te halen ingeperkt. Pure symboolpolitiek over de rug van kwetsbare mensen.

Dat het ook echt anders kan bewijst de opvang van Oekraïners. Na de inval van Rusland schoot het kabinet meteen in de actie. Er werden bedden gereserveerd, begeleiding geregeld en onderwijs voor de kinderen. Mensen in heel Nederland verwelkomden hen met open armen. Prachtige initiatieven door het heel het land werden georganiseerd. Maar toch besloot het kabinet om een verschil te maken tussen vluchtelingen uit Oekraïne en mensen uit andere landen. Waarom? Waarom heeft het kabinet niet dezelfde energie en daadkracht getoond bij de opvang van alle –mensen die vluchten voor oorlog, geweld en vervolging.

Het contrast tussen de opvang van Oekraïners en andere vluchtelingen is pijnlijk. Sommige gemeenten willen alleen Oekraïners opvangen maar weigeren hun steentje bij te dragen bij de opvang van andere vluchtelingen. Op basis waarvan zou een gemeente moeten mogen kiezen voor alleen Oekraïners? Iedere vluchteling ongeacht afkomst, kleur, sekse heeft recht op fatsoenlijke opvang. Het onderscheid maken riekt op z’n minst naar discriminatie.

Maar niet iedere gemeente wil. En dus draagt Ter Apel en een paar andere gemeenten al jaren de zware last van de opvang. Wat GroenLinks betreft gaat iedere gemeente in Nederland eerlijk bijdragen. Samen solidair in de opvang van vluchtelingen, of ze nou uit Oekraïne komen of ergens anders vandaan.

Voor GroenLinks betekent dat concreet:

o Onmiddellijk een oplossing voor de inhumane situatie in Ter Apel. De minister en het kabinet moeten voor voldoende veilige, warme, hygiënische én stabiele plekken komen voor de mensen die nu buiten slapen.

o Elke gemeente in Nederland heeft een verantwoordelijkheid in het opvangen van vluchtelingen. Dit kan op een kleinschalige manier met draagvlak vanuit de lokale gemeenschappen.

o De procedures voor de opvang van vluchtelingen moeten worden verbeterd. Meer aanmeldcentra, makkelijkere procedures en meer ondersteuning voor het COA-personeel.