De commissie Duivesteijn heeft goed in beeld gebracht hoe opeenvolgende ministers de Kamer onvolledig en gekleurd hebben geïnformeerd. GroenLinks steunt de aanbevelingen voor betere procedures, maar betere procedures hebben pas zin wanneer er ook een politieke cultuuromslag plaatsvindt. Helaas negeert de commissie de politieke cultuur en de slechte rol die CDA, VVD en PvdA daarin speelden.
GroenLinks heeft forse kritiek op de commissie, omdat zij geen aandacht besteedt aan de politieke cultuur die tot hopeloze besluiten heeft geleid. CDA, VVD en PvdA steunden slecht onderbouwde besluiten en blokkeerden stelselmatig de informatievraag van de kleinere partijen. De achtereenvolgende ministers van Verkeer en Waterstaat begingen politieke doodzonden door de Kamer onvolledig en onjuist te informeren. Zij konden daarmee wegkomen door de slappe rol van de grote politieke partijen. Het verzet van GroenLinks tegen Betuweroute en HSL wordt met dit rapport bevestigd.
Het rapport toont hoe eerdere ministers politieke doodzonden begingen. Netelenbos heeft de Kamer onjuist, onvolledig en eenzijdig geïnformeerd over Betuweroute en HSL; Jorristma is onvolledig geweest over Betuweroute en heeft de onafhankelijke adviescommissie Hermans op schandalige wijze beïnvloed. De kritiek raakt ook de huidige minister. Haar politieke toekomst hangt nu af van de mate waarin zij schoon schip maakt op haar ministerie en concrete lessen trekt uit de bevindingen. De bevindingen van de commissie dienen onmiddellijk consequenties te hebben voor de projecten Zuiderzeelijn en Tweede Maasvlakte. Voordat de Kamer de regering toestemming geeft door te gaan met deze projecten moet er een ‘time-out’ komen. In lijn met de aanbevelingen van de commissie Duivesteijn dient er een fundamenteel debat plaats te vinden over de vraag of de Zuiderzeespoorlijn en de Tweede Maasvlakte er wel moeten komen.
GroenLinks is enthousiast over de voorstellen van de commissie ter versterking van de rol van de Kamer. In grote lijnen kan ze zich erin vinden. GroenLinks diende reeds vier jaar eerder een soortgelijk voorstel in, conform de adviezen van de Raad voor Verkeer en Waterstaat in 2000. Dit werd destijds geblokkeerd door de grote partijen die slechts oog hadden voor de snelheid van de procedures.
Op één punt heeft GroenLinks scherpe kritiek op de commissie: zeer ten onrechte spreekt de commissie kritisch over de rol van ‘de Kamer’. Waar de commissie ‘de Kamer’ schrijft, had zij preciezer moeten en kunnen formuleren. Het waren keer op de keer de drie grote partijen – PvdA, CDA en VVD – die een kritische en onafhankelijke rol van de Kamer hebben geblokkeerd. Eindeloos waren de pogingen van GroenLinks, SP, CU en SGP om het debat over deze megaprojecten te openen, de juiste informatie te krijgen in plaats van antwoorden met dooddoeners. Even zovele keren werden ze geblokkeerd door de grote partijen, die zich bewust horende doof en ziende blind hielden voor alle kritische rapporten en commentaren.
GroenLinks betreurt dat de commissie nauwelijks oog heeft voor de noodzakelijke cultuurverandering in de Kamer. Natuurlijk, de Kamer dient scherpere tanden te krijgen – maar ze moet ook durven bijten. Daarvoor is een veel onafhankelijker positie van zeker de regeringsfracties bittere noodzaak.
Wijnand Duyvendak
Marijke Vos