Zojuist werd in de plenaire zaal van de klimaattop een stevig akkoord afgehamerd, gevolgd door een lang applaus. Een akkoord dat in lijn ligt met waar Europa op hoopte. De wereld heeft het einde van fossiele energie aangekondigd. Sinds Parijs heeft een top niet zo’n sterk signaal afgegeven aan landen en investeerders: olie, gas en kolen zijn op hun weg naar buiten, duurzame energie heeft de toekomst. Tot nog toe was het onmogelijk om überhaupt iets over fossiel zwart op wit te krijgen in de eindtekst, en dus is dit een gigantische stap voorwaarts.
Goed, eerst een stap terug. Na een lange dag wachten, werd gisteren duidelijk dat we geen eindteksten meer zouden ontvangen. De kritiek op de vorige teksten was te groot, de posities te verdeeld. Het leek alsof de voorzitter het niet meer onder controle had, maar hij herpakte zich met een marathon aan bilaterale overleggen met de belangrijkste partijen, tot ongeveer drie uur vannacht. Daar kregen partijen teksten voorgelegd die bedoeld waren om de grond vruchtbaar te maken voor een compromis.
Gisteravond zagen we Europese onderhandelaars ongewoon vrolijk naar buiten komen en dus wisten we: hier staat wat te gebeuren. Waar dat optimisme vandaan kwam bleek later uit gelekte stukken, die ook op sociale media rondgingen. Waar in de allereerste versie van twee dagen terug nog werd gesproken over het vermínderen (niet: stoppen met) van fossiele brandstoffen, was dit nu verbeterd. Later bleek ook uit de eindteksten: al in dit decennium moeten we de transitie weg van fossiele brandstoffen in de energiesector versnellen om uiteindelijk naar netto nul uitstoot te gaan in 2050.
Op een internationale top als deze moet iedereen instemmen, van Saudi-Arabië tot Europa. Daarom was een scherpe uitfasering voor de gehele wereldeconomie onmogelijk in de tekst te krijgen. Het woord ‘uitfaseren’ was te politiek geworden. De uiteindelijke tekst is dus een compromis, maar wel een goed compromis. We beginnen bij de energiesector en er wordt ruimte gelaten voor verschillende snelheden. Tot nog toe was het onmogelijk om überhaupt over fossiel iets zwart op wit te krijgen in de eindteksten, dit is dus een gigantische stap voorwaarts. Ik lees dit als een uitfasering.
De tekst over fossiel is onderdeel van een veel langere tekst die richting geeft aan een volgende ronde klimaatdoelen. Voor het eerst worden er concrete doelen geformuleerd voor de wereld, zoals het verdriedubbelen van duurzame energie en verdubbelen van energie-efficiëntie. Het wordt cruciaal dat landen dit vertalen in nieuwe nationale ambities zodat ze daar op aangesproken kunnen worden. Die oproep aan landen had ik graag nog wat scherper gezien.
Voor Europa betekent het einde van deze top dat we aan de bak moeten. De Europese klimaatwet schrijft voor dat de Europese Commissie nog aankomend jaar haar klimaatdoel voor 2040 moet presenteren. Als eerste stap worden er in februari opties voor dit doel gepresenteerd. Nu de wereld zich hier, onder leiding van Europa, heeft gecommitteerd aan het einde van fossiel in de energiesector, moet dit een belangrijk onderdeel zijn van het klimaatdoel van 2040. We wisten al dat dit technisch en economisch haalbaar is. Europa kan nu niet meer om de hete brij heen draaien: ook wij moeten een einde maken aan fossiel.
Al met al ben ik blij met deze top. Ik ben kritisch geweest op de voorzitter, want hoe kan de directeur van een oliebedrijf het einde van fossiel aankondigen? Maar hij heeft me positief verrast, en dit had ik, om heel eerlijk te zijn, niet verwacht. De Emiraten wilden er voor de ogen van de wereld een succes van maken en ze hebben er in mijn ogen het best haalbare van gemaakt. Nu we klimaatverandering elk jaar voelen toenemen, voelen steeds meer landen zich geroepen wat te doen. Het gaat misschien niet snel genoeg, maar het valt niet te ontkennen dat de wereld stap voor stap de goede kant op beweegt.
