Klachten en signalen over de problemen werden lang niet serieus genomen. In plaats van ruime compensatie voor Groningers belanden zij in jarenlange juridische gevechten. Steeds weer koos de overheid voor wantrouwen tegenover de eigen burgers.
Groningen verdient zijn eigen debat, een uitgebreide reflectie. De overheid moet haar ereschuld aan het aardbevingsgebied inlossen.
Maar de conclusies van de enquêtecommissie staan niet op zichzelf. Het doet denken aan de toeslagenaffaire. Het wantrouwen naar goedbedoelende burgers. Het achterhouden van cruciale informatie. Het wegkijken, het alsmaar voortduren van problemen.
Niet alleen het systeem heeft gefaald. Het is ook het falen van een politieke ideologie. De politieke ideologie waarbij economische groei altijd het belangrijkste is. De politieke ideologie waarbij winst voor aandeelhouders voor alles gaat. De politieke ideologie waarbij geld verdienen zelfs ten koste gaat van de gezondheid en veiligheid van mensen en inwoners van Groningen. De politieke ideologie van de VVD.
Deze ideologie, die in Groningen zoveel kapot heeft gemaakt, zien we op veel meer plekken in Nederland.
Het is te zien bij Schiphol. Waar omwonenden ziek worden van slaaptekort, omdat de overheid het aantal nachtvluchten niet vermindert. Waar de overheid niet ingrijpt bij de schandalige arbeidsomstandigheden van bagageafhandelaars. Waar medewerkers nog steeds dagelijks kankerverwekkende uitlaatstoffen inademen.
Het is te zien in IJmuiden, rond Tata Steel. Waar bewoners het hoogste risico op kanker in Nederland hebben.
Het is te zien in Brabant. Waar bijna 100.000 mensen ziek werden als gevolg van een Q-koorts uitbraak, waarbij de bacterie van dier op mens overspringt.
Het is te zien in Dordrecht, waar het RIVM mensen adviseerde geen groenten uit de eigen moestuin te eten omdat er – door Chemours – teveel kankerverwekkende PFAS in de aarde zit.
En het is te zien bij het klimaatbeleid, waarover de hoogste rechter knalhard oordeelde dat dit kabinet faalt in het beschermen van burgers tegen de grootste bedreiging voor onze veiligheid: de klimaatcrisis.
Of je nou voor een grote of een kleine overheid bent, links of rechts: iedereen is het erover eens dat veiligheid een kerntaak van de overheid is. Premier Rutte zou als leider van het kabinet de hoeder van deze veiligheid moeten zijn. Maar hij maakt een andere keuze.
Niet een keuze voor de veiligheid van Nederlanders, maar voor de belangen van vervuilende bedrijven. Niet een keuze voor het algemeen belang, maar een keuze voor het belang van een kleine groep aandeelhouders. Deze keuzes passen een politiek leider van de VVD misschien, maar het zijn ook keuzes die een premier van alle Nederlanders niet past.
